Tự ái là cái quái gì

 Phiếm

Tự ái là cái quái gì!

Thưa các Bạn,

Ở đời, người ta tuỳ bản chất và tính tình mà không ít thì nhiều đều đã từng bị cái gọi là tự ái ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống. Hiếm ai tránh được tác động của tự ái. Cái gọi là tự ái đó tuy chỉ là cảm nhận nội tại trừu tượng nhưng lại gây ra những tai hại cụ thể, đôi khi khôn lường. 

Có người bản lĩnh cao, tính khí mạnh mẽ, thấy tự ái vừa nhen nhúm xuất hiện là cương quyết gạt đi ngay, không để nó quấy phá bận tâm. Có người mềm yếu hơn, không ngơ đi được, bị tự ái chi phối ràng buộc, gây khổ sở khó chịu đủ điều.

Tính ra, tự ái ở bất cứ mức độ và tình huống nào cũng không bao giờ có ích và là điều tốt cho chúng ta. Chúng ta đừng vì tự ái mà làm hỏng cả cuộc đời mình. Đừng vì tự ái mà bỏ lỡ nhiều cơ hội tốt cho sự thăng tiến của bản thân. Đừng vì tự ái mà làm mất nhiều bạn quý một cách đáng tiếc. 

Cũng vì tự ái mà chúng ta tự làm khổ mình nhiều lắm. Một cái "chạm tự ái" tưởng chỉ gây dao động trong tâm hồn trong ý nghĩ, xốn xang tinh thần chốc lát, nhưng thực ra nó lại tác động tai hại một cách cụ thể không ngờ.

Thật thế, tự ái chẳng là cái quái gì quan trọng mà chúng ta phải để ý tới nó, phải sợ nó, và chấp nhận để cho nó điều khiển con người mình. Nó chẳng có ba đầu sáu tay, hay chín tai mười hai con mắt đi bắt trẻ... lớn mà chúng ta phải nghe lời nó. Nó chẳng cho chúng ta kim cương vàng bạc, chẳng cho chúng ta công danh sự nghiệp hoặc sức khoẻ niềm vui hay sự thảnh thơi an lạc... Nó chẳng cho bất cứ thứ gì ngoại trừ một khuôn mặt nặng như đá đeo và lạnh hơn băng tuyết. Khi tự ái bắt đầu xồng xộc xông lên, bầu không khí chung quanh bỗng nhiên nặng nề u ám. Trời hết xanh, mây hết trắng, chim hết hót, người hết ca, cơm hết cà, canh hết cá. Mà dù cơm có cà, canh có cá thì ăn cũng hết ngon. Ăn hết ngon thì ngủ hết yên và tiền cũng hết vào túi. Hết luôn khuôn mặt tươi tỉnh dễ thương (tức là mặt trở nên một đống), hết những lời nói êm ái dễ nghe (tức là cạy miệng không nói dù hàng ngày nói như sáo), hoặc có nói thì cũng cộc cằn nhúng nhẳng. Hết những cử chỉ thân thiện hoà nhã (tức là đá cái thúng đụng cái nia vô cớ). Sau đó là đầu óc nặng nề, suy nghĩ tiêu cực và làm việc gì cũng dễ bị hư hỏng thất bại. Nói chung là đời hết vui khi tự ái đã dâng tràn.

Thật không thể kể hết những cái xấu, cái bất lợi, cái tai hại, cái tiêu cực, cái đáng ghét đáng bực mình do tự ái gây ra cho chúng ta. Tự ái thật sự chỉ khiến cho chứng ta khổ sở, mệt mỏi, khó chịu, buồn bực, trì trệ, bệnh hoạn, mất thì giờ, tốn công tốn sức vô ích và có khi còn mang xui xẻo, tai hoạ đến cho chúng ta nữa. Thí dụ, vì bị tự ái ám quẻ, đầu óc hết tập trung để chú ý lái xe cho an toàn, quên đạp thắng lúc đèn đỏ hoặc chân thắng lại lộn thành chân ga, trông mèo hoá vịt ngó cuốc thành gà thì nguy hiểm vô cùng. Bị police cho ticket, đóng tiền phạt bằng lương đã trừ thuế của nguyên một tuần đi cày, rồi học traffic school mất một ngày Chủ Nhật, điểm xấu ghi vào hồ sơ lái xe và có nguy cơ bị tăng tiền đóng bảo hiểm còn là may. Tệ hại hơn, phải đeo còng bạc ra toà vì tội gây thương vong cho người khác, rồi nằm ấp bóc vài quyển lịch Tam Tông Miếu, vừa bóc từng tờ lịch mỏng dính vừa than: "Trời đã sanh ta sao còn sanh cái tự ái mắc dịch?", thì còn gì vẻ vang đời tị nạn. Chưa kể chính mình có khi cũng đang phải chống ...nạng trong tù!

Vì vậy chúng ta nhất định phải "đạp" lên cái gọi là tự ái đó mà đi. Nếu không đạp lên hay thậm chí đá cho nó văng đi chỗ khác chơi vì một chút tình cảm yếu đuối nào đó thì cũng phải phớt tỉnh Ăng-lê nó đi. Dẫu nó có khều khều, nhắc nhắc, có lượn qua lượn lại hay nghêng ngang xuất hiện trong tâm trí chúng ta để dụ dỗ cho chúng ta lọt vào tròng bẫy của nó thì ta cũng phải cương quyết một lòng tự nhủ rằng nó là cái thá gì mà ta phải sợ phải chiều theo sự đòi hỏi của nó. Cứ nghĩ rằng tự ái không phải là bản thể cơ hữu của chúng ta. Nó là thứ ngoại lai, cái ở bên ngoài con người chúng ta. Nó chỉ là sản phẩm của vô thức bất thường hằng và vì chúng ta có toàn quyền kiểm soát ý thức, do đó toàn quyền quyết định số phận của cái gọi là tự ái. Chúng ta cho nó tạm trú ăn dầm nằm dề trong tâm trí của ta thì nó được rung đùi bắt rễ, luồn sâu bám chặt để báo hại chúng ta. Mà ta bắt nó cuốn gói ra đi thì, a-lê-hấp, nó phải ba-lô xốc vai sắn khoai lên đường. Sở dĩ chúng ta không mạnh tay dẹp bỏ cái của nợ tự ái là vì chúng ta o bế dễ dãi với nó quá, cứ tưởng là nó quan trọng, cao giá lắm và cứ thế dung dưỡng hoặc làm ngơ, tạo điều kiện cho nó lộng hành tác oai tác quái.

Vì vậy, một hai ba, chúng ta phải nhất định không để tự ái chi phối điều khiển con người chúng ta nữa. Khi tự ái vừa ngo ngoe thò cái bản mặt đáng ghét ra là ta phải gạt phăng nó đi liền, không để nó có cơ hội nổi lên dồn dập thành thói quen, xồng xỗng bước vào đời tư của chúng ta. Đừng để tự ái mẹ đẻ tự ái con, tự ái con sòn sòn tự ái cháu. Bầu đoàn thê nhi tử tức tằng tôn tự ái đua nhau ra đời thì thôi rồi, chỉ có nước cúi đầu làm nô lệ cho tự ái suốt đời mà thôi! Ngược lại, khi chúng ta tập được thói quen lãnh đạm phớt tỉnh Ăng-lê, hoặc cao tay ấn hơn, mạnh tay xịt nước lạnh dập tắt nó ngay từ khi tự ái mới nhen nhúm thì nó chẳng bao giờ có cơ hội xuất hiện để làm khổ chúng ta nữa. 

Chúng ta phải tự giải phóng lấy chính mình. Chúng ta phải can đảm làm cuộc cách mạng giành lại tự do cho bản thân, thoát khỏi gông cùm xiềng xích áp bức bóc lột, sự thống trị độc đoán của cái gọi là tự ái vô cùng đáng ghét. 

Hỡi những nô lệ của tự ái! Hãy vùng lên!

Thưa các Bạn,

Nếu các bạn đã kiên nhẫn đọc đến đây người viết xin phép hỏi các bạn một câu là các bạn có đồng ý rằng tự ái thật sự đáng ghét không? Và các bạn có mỉm được nụ cười nào không vậy? Nếu câu trả lời là "có" thì xin cảm ơn các bạn và bài viết đến đây đã chấm dứt. Xin các bạn tắt máy đừng đọc tiếp nữa. Phần tiếp sau đây chỉ dành cho những ai trả lời "không" cho hai câu hỏi trên.

Nếu câu trả lời là "không" thì mời các bạn đọc tiếp. Thật ra phải xin lỗi các bạn vì thật sự khi lóc cóc mổ cò gõ chữ trên còm-piu-tơ cho bài này người viết đã không gõ chữ đầy đủ. Đúng ra sau mỗi chữ kép "tự ái" còn có thêm ba chữ "của người khác" nữa. Nhưng vì thấy nhóm chữ "tự-ái-của-người-khác" dài dòng quá nên cứ quen tay viết ngắn là "tự ái" thôi. Nay xin sửa lại cho chính xác và mời các bạn đọc lại bài viết trên một lần nữa sau đây. Lần này hy vọng câu trả lời cho hai câu hỏi đã nêu ra sẽ là "có".

Phiếm

Tự ái của người khác là cái quái gì!

Thưa các Bạn,

Ở đời, người ta tuỳ bản chất và tính tình mà không ít thì nhiều đều đã từng bị cái gọi là tự-ái-của-người-khác ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống. Hiếm ai tránh được tác động của tự-ái-của-người-khác. Cái gọi là tự-ái-của-người-khác đó tuy chỉ là cảm nhận nội tại trừu tượng nhưng lại gây ra những tai hại cụ thể, đôi khi khôn lường. 

Có người bản lĩnh cao, tính khí mạnh mẽ, thấy tự-ái-của-người-khác vừa nhen nhúm xuất hiện là cương quyết gạt đi ngay, không để nó quấy phá bận tâm. Có người mềm yếu hơn, không ngơ đi được, bị tự-ái-của-người-khác chi phối ràng buộc, gây khổ sở khó chịu đủ điều.

Tính ra, tự-ái-của-người-khác ở bất cứ mức độ và tình huống nào cũng không bao giờ có ích và là điều tốt cho chúng ta. Chúng ta đừng vì tự-ái-của-người-khác mà làm hỏng cả cuộc đời mình. Đừng vì tự-ái-của-người-khác mà bỏ lỡ nhiều cơ hội tốt cho sự thăng tiến của bản thân. Đừng vì tự-ái-của-người-khác mà làm mất nhiều bạn quý một cách đáng tiếc. 

Cũng vì tự-ái-của-người-khác mà chúng ta tự làm khổ mình nhiều lắm. Một cái "chạm tự-ái-của-người-khác" tưởng chỉ gây dao động trong tâm hồn trong ý nghĩ, xốn xang tinh thần chốc lát, nhưng thực ra nó lại tác động tai hại một cách cụ thể không ngờ.

Thật thế, tự-ái-của-người-khác chẳng là cái quái gì quan trọng mà chúng ta phải để ý tới nó, phải sợ nó, và chấp nhận để cho nó điều khiển con người mình. Nó chẳng có ba đầu sáu tay, hay chín tai mười hai con mắt đi bắt trẻ... lớn mà chúng ta phải nghe lời nó. Nó chẳng cho chúng ta kim cương vàng bạc, chẳng cho chúng ta công danh sự nghiệp hoặc sức khoẻ niềm vui hay sự thảnh thơi an lạc... Nó chẳng cho bất cứ thứ gì ngoại trừ một khuôn mặt nặng như đá đeo và lạnh hơn băng tuyết. Khi tự-ái-của-người-khác bắt đầu xồng xộc xông lên, bầu không khí chung quanh bỗng nhiên nặng nề u ám. Trời hết xanh, mây hết trắng, chim hết hót, người hết ca, cơm hết cà, canh hết cá. Mà dù cơm có cà, canh có cá thì ăn cũng hết ngon. Ăn hết ngon thì ngủ hết yên và tiền cũng hết vào túi. Hết luôn khuôn mặt tươi tỉnh dễ thương (tức là mặt trở nên một đống), hết những lời nói êm ái dễ nghe (tức là cạy miệng không nói dù hàng ngày nói như sáo), hoặc có nói thì cũng cộc cằn nhúng nhẳng. Hết những cử chỉ thân thiện hoà nhã (tức là đá cái thúng đụng cái nia vô cớ). Sau đó là đầu óc nặng nề, suy nghĩ tiêu cực và làm việc gì cũng dễ bị hư hỏng thất bại. Nói chung là đời hết vui khi tự-ái-của-người-khác đã dâng tràn.

Thật không thể kể hết những cái xấu, cái bất lợi, cái tai hại, cái tiêu cực, cái đáng ghét đáng bực mình do tự-ái-của-người-khác gây ra cho chúng ta. tự-ái-của-người-khác thật sự chỉ khiến cho chứng ta khổ sở, mệt mỏi, khó chịu, buồn bực, trì trệ, bệnh hoạn, mất thì giờ, tốn công tốn sức vô ích và có khi còn mang xui xẻo, tai hoạ đến cho chúng ta nữa. Thí dụ, vì bị tự-ái-của-người-khác ám quẻ, đầu óc hết tập trung để chú ý lái xe cho an toàn, quên đạp thắng lúc đèn đỏ hoặc chân thắng lại lộn thành chân ga, trông mèo hoá vịt ngó cuốc thành gà thì nguy hiểm vô cùng. Bị police cho ticket, đóng tiền phạt bằng lương đã trừ thuế của nguyên một tuần đi cày, rồi học traffic school mất một ngày Chủ Nhật, điểm xấu ghi vào hồ sơ lái xe và có nguy cơ bị tăng tiền đóng bảo hiểm còn là may. Tệ hại hơn, phải đeo còng bạc ra toà vì tội gây thương vong cho người khác, rồi nằm ấp bóc vài quyển lịch Tam Tông Miếu, vừa bóc từng tờ lịch mỏng dính vừa than: "Trời đã sanh ta sao còn sanh cái tự-ái-của-người-khác mắc dịch?", thì còn gì vẻ vang đời tị nạn. Chưa kể chính mình có khi cũng đang phải chống ...nạng trong tù!

Vì vậy chúng ta nhất định phải "đạp" lên cái gọi là tự-ái-của-người-khác đó mà đi. Nếu không đạp lên hay thậm chí đá cho nó văng đi chỗ khác chơi vì một chút tình cảm yếu đuối nào đó thì cũng phải phớt tỉnh Ăng-lê nó đi. Dẫu nó có khều khều, nhắc nhắc, có lượn qua lượn lại hay nghêng ngang xuất hiện trong tâm trí chúng ta để dụ dỗ cho chúng ta lọt vào tròng bẫy của nó thì ta cũng phải cương quyết một lòng tự nhủ rằng nó là cái thá gì mà ta phải sợ phải chiều theo sự đòi hỏi của nó. Cứ nghĩ rằng tự-ái-của-người-khác không phải là bản thể cơ hữu của chúng ta. Nó là thứ ngoại lai, cái ở bên ngoài con người chúng ta. Nó chỉ là sản phẩm của vô thức bất thường hằng và vì chúng ta có toàn quyền kiểm soát ý thức, do đó toàn quyền quyết định số phận của cái gọi là tự-ái-của-người-khác. Chúng ta cho nó tạm trú ăn dầm nằm dề trong tâm trí của ta thì nó được rung đùi bắt rễ, luồn sâu bám chặt để báo hại chúng ta. Mà ta bắt nó cuốn gói ra đi thì, a-lê-hấp, nó phải ba-lô xốc vai sắn khoai lên đường. Sở dĩ chúng ta không mạnh tay dẹp bỏ cái của nợ tự-ái-của-người-khác là vì chúng ta o bế dễ dãi với nó quá, cứ tưởng là nó quan trọng, cao giá lắm và cứ thế dung dưỡng hoặc làm ngơ, tạo điều kiện cho nó lộng hành tác oai tác quái.

Vì vậy, một hai ba, chúng ta phải nhất định không để tự-ái-của-người-khác chi phối điều khiển con người chúng ta nữa. Khi tự-ái-của-người-khác vừa ngo ngoe thò cái bản mặt đáng ghét ra là ta phải gạt phăng nó đi liền, không để nó có cơ hội nổi lên dồn dập thành thói quen, xồng xỗng bước vào đời tư của chúng ta. Đừng để tự-ái-của-người-khác mẹ đẻ tự-ái-của-người-khác con, tự-ái-của-người-khác con sòn sòn tự-ái-của-người-khác cháu. Bầu đoàn thê nhi tử tức tằng tôn tự-ái-của-người-khác đua nhau ra đời thì thôi rồi, chỉ có nước cúi đầu làm nô lệ cho tự-ái-của-người-khác suốt đời mà thôi! Ngược lại, khi chúng ta tập được thói quen lãnh đạm phớt tỉnh Ăng-lê, hoặc cao tay ấn hơn, mạnh tay xịt nước lạnh dập tắt nó ngay từ khi tự-ái-của-người-khác mới nhen nhúm thì nó chẳng bao giờ có cơ hội xuất hiện để làm khổ chúng ta nữa. 

Chúng ta phải tự giải phóng lấy chính mình. Chúng ta phải can đảm làm cuộc cách mạng giành lại tự do cho bản thân, thoát khỏi gông cùm xiềng xích áp bức bóc lột, sự thống trị độc đoán của cái gọi là tự-ái-của-người-khác vô cùng đáng ghét. 

Hỡi những nô lệ của tự-ái-của-người-khác! Hãy vùng lên!

9/2025

Quang Dương